Tai biến mạch máu não là một trong những bệnh gây tử vong đứng top 10 thế giới bởi diễn biến phức tạp của nó. Bệnh nhân nếu không được chữa trị kịp thời có thể sẽ để lại những biến chứng nghiêm trọng cho cơ thể sau này, thậm chí là tử vong. Vậy tai biến mạch máu não là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa ra sao? Hãy cùng Nikenko tìm hiểu về căn bệnh nguy hiểm này trong bài viết dưới đây.

Tai biến mạch máu não là gì?

 Tai biến mạch máu não được coi là bệnh lý có nguy cơ gây tử vong cao đứng thứ 2 tại Việt Nam và thuộc top 10 trên thế giới theo thống kê hàng năm của WHO. Căn bệnh này trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe và tính mạng con người.

Ảnh minh họa: Tai biến mạch máu não

 Tai biến mạch máu não là tình trạng các mạch máu trong não (động mạch, tĩnh mạch hoặc mao mạch) bị tắc nghẽn hoặc bị vỡ một cách đột ngột mà không phải do chấn thương sọ não.

 Khi các mao mạch vỡ hay tắc nghẽn thì các tế bào não sẽ bị thiếu hụt oxy và dưỡng chất nên sẽ bắt đầu chết dần. Thời gian kéo dài càng lâu thì các tế bào não chết đi sẽ càng nhiều, khiến người bệnh gặp tổn thương nghiêm trọng, thậm chí gây tử vong. Nếu được cứu sống thì người bệnh vẫn có thể gặp những biến chứng nghiêm trọng như liệt nửa người, tê liệt tay chân, không thể giao tiếp,…

 Hiện nay, có nhiều cách để phân loại tai biến mạch máu não. Trong đó, thường gặp nhất là chia thành hai nhóm: Tai biến mạch máu não do thiếu máu não và tai biến do xuất huyết não.

 Thiếu máu não

 Có khoảng 80% các ca tai biến mạch máu não là do thiếu máu cục bộ ở não. Khiến cho lưu lượng máu lên não bị giảm hoặc bị tắc khiến cho không có đủ máu để nuôi tế bào não, làm cho các tế bào này bị hoại tử. Trong thời gian 4 tiếng kể từ lúc người bệnh có các triệu chứng tai biến đầu tiên, nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ dẫn đến tử vong.

 Xuất huyết não

 Xuất huyết não chiếm tỷ lệ chiếm 20% trên tổng số ca bệnh tai biến mạch máu não. Xuất huyết não là tình trạng máu tràn vào mô não gây ra tình trạng phù não và tăng áp lực lên các mô xung quanh não. Lúc này, các tế bào não dần chết đi và gây vỡ mạch máu não.

 Chỉ trong khoảng vài phút thì người bị tai biến mạch máu não do xuất huyết não có thể bị tử vong, do đó đòi hỏi phải cấp cứu nhanh chóng và kịp thời. Chính vì thế, tỷ lệ người bệnh tử vong do xuất huyết não cao hơn rất nhiều so với những trường hợp khác.

Xem thêm: Cao huyết áp ảnh hưởng đến tim mạch như thế nào?

Dấu hiệu nhận biết tai biến mạch máu não

Ảnh minh họa: Dấu hiệu nhận biết bệnh tai biến mạch máu não

 Việc nhận biết được một số dấu hiệu bệnh tai biến mạch máu não sẽ giúp sớm có biện pháp can thiệp kịp thời:

 Cơ mặt tê cứng, cười méo miệng, nói lắp

 Tai biến sẽ khiến cho lượng oxy lên não không đủ nên gây ảnh hưởng đến các dây thần kinh trên cơ mặt. Bệnh nhân sẽ bị tê liệt 1 phần hoặc 1 nửa mặt, nhiều trường hợp thậm chí sẽ không cử động được. Khi bệnh nhân cười, nụ cười sẽ bị lõm đi so với bình thường, 1 nửa bên mặt bị xệ xuống thì nguy cơ mắc tai biến rất cao.

 Ngoài ra, tai biến còn ảnh hưởng đến khả năng nói của người mắc phải, cụ thể như nói lắp, nói không rõ chữ hay nói ú ớ khó hiểu,...

 Thị lực suy giảm, hoa mắt, chóng mặt

 Thiếu oxy lên não sẽ dẫn đến tình trạng thùy não bộ hoạt động kém khiến cho thị lực bị ảnh hưởng. Đây cũng là dấu hiệu mà người xung quanh thường không thể phát hiện được, vì thế nếu bản thân cảm thấy mắt bị nhòe đi hay mờ dần thì phải báo ngay cho người bên cạnh để có những biện pháp kịp thời.

 Ngoài ra, hoa mặt chóng mặt cũng là tình trạng bình thường khi não không đủ lượng oxy cung cấp, tuy nhiên hiện tượng này khá phổ biến trong đời sống hàng ngày, vì thế cần kết hợp thêm 1 số biểu hiện khác nữa mới có thể đưa ra kết luận chính xác nhất.

 Đau đầu

 Thêm 1 dấu hiệu của tai biến mà bạn cần chú ý chính là đau đầu dữ dội theo từng cơn, mức độ đau gia tăng theo thời gian. Cần đưa người bệnh đến bệnh viện gần nhất ngay lập tức khi có biểu hiện này để tránh tình trạng chết não.

 Ngoài những biểu hiện tiêu biểu kể trên thì còn 1 số dấu hiệu như: Dáng đi bất thường, nấc cụt hoặc khó thở. Khi bản thân xuất hiện 2 - 3 biểu hiện ở trên thì bạn có nguy cơ cao bị đột quỵ. Bạn cần phải nhanh chóng đến bệnh viện để được can thiệp và chữa trị kịp thời.

Nguyên nhân dẫn đến tai biến mạch máu não

Ảnh minh họa: Nguyên nhân của bệnh

 Nguyên nhân gây tai biến mạch máu não thường sẽ khác nhau, tùy vào từng loại tai biến mà người bệnh mắc phải. Cụ thể như sau: 

 Tai biến mạch máu não do thiếu máu cục bộ

 Người bị tai biến do thiếu máu cục bộ thường vì có cục máu đông chặn dòng chảy của máu và oxy đi nuôi các tế bào não. Nguyên nhân gây ra tình trạng này là do các chất béo bám thành mảng, nằm ở các động mạch và chặn dòng chảy của máu. Tình trạng này gọi là xơ vữa động mạch. Do đó, có thể nói xơ vữa động mạch chính là nguyên nhân chủ yếu gây ra tai biến do thiếu máu cục bộ.

 Ngoài ra, tuổi tác cũng là 1 trong những yếu tố dẫn đến tai biến mạch máu não. Động mạch của con người thường có xu hướng hẹp hơn khi chúng ta già đi, khiến cho nguy cơ bị thiếu máu lên não cao hơn.

Xem thêm: Top 6 loại thuốc chống đột quỵ tốt nhất hiện nay

 Tai biến do xuất huyết não

 Nguyên nhân chính của tai biến mạch máu não do xuất huyết não chính là do huyết áp cao khiến cho các mạch máu trong hộp sọ bị vỡ ra và chảy máu vào xung quanh não.

 Các giai đoạn của tai biến mạch máu não

Ảnh minh họa: Giai đoạn phát triển của bệnh

 Hiện nay, tai biến mạch máu não được chia thành 3 giai đoạn tiến triển chính:

 Giai đoạn khởi đầu

 Đây là giai đoạn đầu của bệnh, chỉ xảy ra những biểu hiện không nghiêm trọng, khiến chúng ta dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác hoặc bỏ qua dấu hiệu của bệnh.

Giai đoạn quyết định

 Tai biến mạch máu não sẽ chuyển qua giai đoạn nặng hơn sau giai đoạn khởi đầu. Nếu được can thiệp kịp thời ở giai đoạn này thì người bệnh vẫn có thể sống sót tuy nhiên sẽ mắc biến chứng nghiêm trọng như hôn mê, liệt nửa người,…

Giai đoạn tiến triển

 Đây chính là giai đoạn cuối cùng của 1 người bị tai biến mạch máu não và cũng chính là giai đoạn nguy hiểm nhất. Nếu bỏ qua giai đoạn này thì người bị đột quỵ sẽ có nguy cơ tử vong rất cao. Các trường hợp cấp cứu, can thiệp chữa trị trong giai đoạn này cũng rất khó khăn và tỷ lệ thành công thấp.

Cần làm gì để sơ cứu bệnh nhân tai biến?

•  Khi bệnh nhân bị tai biến thì người thân cần phải biết áp dụng 1 số thao tác cơ bản sau trong thời gian chờ xe cứu thương đến:
•  Báo cáo rõ tình trạng của bệnh nhân với các y bác sĩ để họ chuẩn bị, điều này rất có ích trong quá trình cấp cứu.
•  Nới lỏng quần áo của người bệnh, đặt họ vào tư thế nằm nghiêng an toàn (còn gọi là tư thế hồi sức cấp cứu), tư thế này giúp bảo vệ đường thở của bệnh nhân và cũng chính lựa chọn tốt nhất để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.
•  Nếu người bệnh bị nôn cần nghiêng đầu họ sang 1 bên để tránh tính trạng xộc lên mũi làm khó thở. Khi nằm ngửa, lưỡi sẽ bị tụt và họng, gây cản trở và bít tắc đường thở. Nếu bệnh nhân bị nôn trong khi đang nằm ngửa và ý thức không tỉnh táo sẽ dễ hít phải các chất nôn vào phổi, gây tắc đường thở hoặc suy hô hấp, cực kỳ nguy hiểm. Vì vậy cần đặt bệnh nhân nằm nghiêng sang 1 bên để các chất nôn dễ dàng thoát ra ngoài.
•  Nếu xảy ra hiện tượng co giật, cần ngay lập tức lấy cây hoặc đũa có quấn vải đặt ngang giữa 2 hàm răng, việc này giúp bệnh nhân không cắn vào lưỡi.

Ảnh minh họa: Cần làm gì để sơ cứu bệnh nhân

 Khi bản thân xuất hiện các dấu hiệu của tai biến thì bạn cần đi khám sàng lọc nguy cơ đột quỵ sớm nhất có thể để phát hiện ra các mối nguy hại, giúp bảo vệ sức khỏe bản thân.

Xem thêm: Nattokinase, phương pháp phòng tránh đột quỵ não an toàn cho người cao tuổi

Cách phòng ngừa bệnh tai biến

 Duy trì lối sống lành mạnh là cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh tai biến mạch máu não:

•  Ăn đủ bữa, có chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ chất dinh dưỡng. Hạn chế các thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, chất béo, cholesterol,… Nên ăn nhiều rau củ quả, hải sản, trứng, thịt trắng, các loại đậu, ngũ cốc,…
•  Không sử dụng bia rượu, đồ uống có cồn hay các chất kích thích.
• Thường xuyên tập thể dục vận động, ít nhất 30 phút/ ngày, mỗi tuần từ 3 - 4 lần.
• Ổn định cân nặng, tránh thừa cân béo phì.
• Tránh các yếu tố gây tình trạng căng thẳng.
• Tránh tăng huyết áp.
• Hạn chế thức khuya, đảm bảo chất lượng giấc ngủ.
• Khám sức khỏe và tầm soát đột quỵ định kỳ 6 tháng 1 lần.

Ảnh minh họa: Cách phòng ngừa bệnh

Các câu hỏi thường gặp 

Tai biến mạch máu não có quan hệ tình dục được không?

 Khi có các dấu hiệu bị tai biến mạch máu não, người bệnh cần được cấp sớm nhất có thể. Trong thời gian chờ cấp cứu, người bệnh cần phải nằm yên, tránh bất kỳ hoạt động nào.

Tai biến mạch máu não nguy hiểm không?

 Tai biến mạch máu não rất nguy hiểm. Người bệnh nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ rất dễ gặp nhiều biến chứng nghiêm trọng, có thể bị liệt nửa người, sống thực vật thậm chí là tử vong.

Ảnh minh họa: Tai biến mạch máu não có nguyên hiểm không?

Tai biến mạch máu não có nên châm cứu không?

 Nếu có các triệu chứng bị tai biến, không nên tự điều trị cho người bệnh bằng cách châm cứu để tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và tính mạng của họ. Tốt nhất là nên nhanh chóng đưa người có dấu hiệu đột quỵ đến bệnh viện để được bác sĩ can thiệp điều trị. Người đang trong quá trình điều trị tai biến, nếu có các biến chứng như tay chân tê cứng, đi lại khó khăn,… thì có thể áp dụng châm cứu để tăng tốc độ phục hồi, giúp người bệnh có thể sớm quay lại cuộc sống bình thường.

Ảnh minh họa: Có nên châm cứu tai biến mạch máu não

Tai biến có phải là đột quỵ không?

 Tai biến mạch máu não là thuật ngữ thường được dùng trong y khoa. Trong dân gian, tai biến mạch máu não thường được gọi là đột quỵ. Vì thế, tai biến mạch máu não chính là đột quỵ. 

 Trên đây là bài viết của Nikenko đã cung cấp các thông tin hữu ích về bệnh tai biến mạch máu não. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn phòng ngừa và xử lý kịp thời khi người thân gặp phải những dấu hiệu của căn bệnh nguy hiểm này.